بدعت چیست؟

الحمد لله الذي أمرنا بالإتباع. ونهانا عن الابتداع. وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له في العبادة. كما أنه لا شريك له في الخلق والإبداع. وأشهد أن محمداً عبده ورسوله الذي أرسله ليتبع ويطاع. صلى الله عليه وعلى آله وأصحابه وسائر الأتباع وسلم تسليماً كثيراً.اما بعد: الله متعال میفرماید: ( وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ 153 ) [الأنعام: 153]

« این راه و راه مستقیم من است از آن پیروی کنید واز راههایى پیروی نکنید که شما را از راه الله پراکنده می سازد. اینها چیزهایی است که الله شما را بدان توصیه می کند تا پرهیزگار شوید».

برادران وخواهران مسلمان!الله متعال حضرت محمد صلي الله عليه وآله وسلم پيامبر خود را برانگيخت تا وعده خود را انجام دهد و ونبوت را به او خاتمه دهد و ومردم جهان را از گمراهي به شاهراه توحيد هدايت نمود. وبندگان او را از عبادت بتها برهاند وبه عبادت الله رهنمون گردد واز قيد اطاعت شيطان بيرون آورده وبه اطاعت الله راهنمايي كند. پيامبر گرامي اسلام مانند آموزگاري دلسوز به ميان مردم آمد تا آنها را راهنمايي وارشاد كند واخلاق نيكو به آنها بياموزد وآنها را از اسارت جهل وناداني وگمراهي برهاند. وتا حجّت را بر مردم تمام كند يعني مردم نتوانند اعتراض كنند كه چرا الله راهنمايي را نفرستاد تا خوب وبد ودرست ونادرست را به ما نشان داده وما را از جهنم بيم وبه بهشت بشارت دهد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم امت را بر راه روشن گذاشت وشاگردان وفادارشان راه وروش ایشان را تا آخرین لحظات زندگی عملی نمودند تا آنکه بعد از گذشت این قرون برتر و امت اسلامی دچار مصیبت های گوناگونی شدند. در اين شكي نيست كه بخش روحي ومعنوي هر جامعه وملت را همانا افكار ومعتقداتش تشكيل ميدهد و وتا وقتيكه تفکرات واعتقدات آن درست وخالي از انحرافات باشد و سلوك واخلاقش نيز رضايت بخش وپسنديده خواهد بود و ولي هرگاه با نفوذ اجانب وبيگانگان افكار منحرف داخل جامعه گردد آنگاه ملت وجامعه دچار بي نظمي واختلالات فكري وعقيدتي خواهد شد و پس از اينکه مدت زماني از عهد پيامبر واصحاب وتابعين گذشت وايمان رو به ضعف وسستي نهاد ودوروئي ونفاق از هر سو و سر بر آورد وزهد وتقوي به حداقل خود رسيد و بسياري از انسانها جرأت نمودند وبا پرروئي وجسارت واز روي هوا وهوس به اظهار نظر پرداختند وهر آنچه مورد رضايت الله وپيامبر نبود و بر زبان جاري نمودند. وبه سبب آن فرقه های گمراه بروز نموده تفرقه واختلاف جای وحدت وهمدلی و جهل ونادانی جای علم ودانش و بدعت جای سنت را گرفت وفرزندان امت اسلامی از دو منبع اصلی دینشان فاصله گرفتند.

مسمانان! آیات واحادیث وهمچنان اقوال بسیاری ازعلما وجود دارد که مسلمانان را در تمسک به سنت ودوری جستن از بدعت دستور داده. از جمله الله تعالی به عنوان وصیت به بندگان باایمانش میفرماید( وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ) [آل عمران: 103]«و به ریسمان الله چنگ زنید ومتفرق نشوید».حبل الله: یعنی قرآن وسنت در معنای مستعارش است وجمع بین قرآن وسنت و سبب رسیدن به مقصود وآن هم پاداش الهی ونجات از عذاب است. الله متعال در موضع دیگر میفرماید: ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ) [النساء: 59] « ای کساني که ایمان آورده اید! از الله واز پیغمبر اطاعت کنید. واز کارداران وفرماندهان خود فرمانبر داری نمایید»

امام طبری رحمه الله در شرح این آیه می فرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید از الله متعال در آنچه که به شما امر ونهی میکند پیروی کنید واز رسولش محمد صلی الله علیه وآله وسلم نیز پیروی نمایید و زیرا پیروی کردن شما از پیامبر و منجر به اطاعت شما از الله متعال میشود. چون شما براساس امر الله تعالی از پیامبرش پیروی میکنید. واین دستوری از طرف الله است مبنی بر پیروی کردن از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در زمان حیاتش در آنچه که به آن امر ونهی میکند و وبعد از وفاتش به پایبند بودن به سنتش و الله تعالی به طور عموم دستور پیروی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم را صادر کرده واین دستور به زمان خاصی اختصاص ندارد و بلکه دستوری عام وکلی است ومربوط به هر دو زمان حیات وپس از وفات پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم میشود». الله پاک ومنزه میفرماید ( فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ 63 ) [النور: 63]

«آنان که با فرمان او مخالفت می کنند. باید از این بترسند که بلایی گریبانگیرشان گردد. یا این که عذاب دردناکی دچارشان شود» ابن کثیر رحمه الله می فرماید: سرپیچی کردن از دستورات رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم که آن هم و راه و روش و سنت وشریعت ایشان است. واعمال واقوال انسان با اعمال واقوال رسول الله مقایسه میشود و اگر با آن موافقت داشت قبول میگردد واگر با آن مخالفت داشت مردود وباطل است. همچنانکه در صحیح بخاری ومسلم از پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم روایت است که فرمودند: «من عمل عملاً لیس علیه أمرنا فهو ردّ» (هر کس عملی انجام دهد که ما بر انجام آن دستور نداده باشیم آن عمل باطل ومردود است).پس کسانی که با دستور پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از لحاظ ظاهری وباطنی مخالفت میکنند بترسند وهراسان باشند از اینکه فتنة دنیا که شامل کشتن و اجرای حدود و زندانی کردن وغیره است دامنگیر شان نشود.

از جابر رضی الله عنه روایت است که : پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمود: «أما بعد : فأنّ خیر الحدیث کتاب الله وخیر الهدی هدی محمد وشر الأمور محدثاتها وکل محدثة بدعة و وکل بدعة ضلالة» روایت مسلم «اما بعد: بهترین سخن کتاب الله قرآن وبهترین راه و راه وروش پیامبر است وبدترین کارها و کارهای جدید ونو ظهور در دین است و وهمه این نوآوریها بدعتند وهمه بدعتها گمراهیاند». واز ابوموسی الأشعری رضی الله عنه روایت است که پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: « مَثَلِى وَمَثَلُ مَا بَعَثَنِى اللَّهُ كَمَثَلِ رَجُلٍ أَتَى قَوْمًا فَقَالَ رَأَيْتُ الْجَيْشَ بِعَيْنَىَّ و وَإِنِّى أَنَا النَّذِيرُ الْعُرْيَانُ فَالنَّجَا النَّجَاءَ . فَأَطَاعَتْهُ طَائِفَةٌ فَأَدْلَجُوا عَلَى مَهْلِهِمْ فَنَجَوْا و وَكَذَّبَتْهُ طَائِفَةٌ فَصَبَّحَهُمُ الْجَيْشُ فَاجْتَاحَهُمْ» روایت بخاری «مَثَلْ من ومَثَلْ آن چیزی که الله من را با آن به سوی شما مبعوث کرد و مِثْل و مَثَلْ مردی است که به سوی قومش آمد وگفت : ای قوم و من لشکری را به چشمانم دیدم وحقیقتاً من ترساننده عریانی مِثْلِ مردی است که به لشکری بر میخورد و وآنها او را به تاراج میبرند واسیر میکنند و سپس او از دستشان فرار کرده ودر حالیکه چیزی به همراه ندارد به سوی قومش فرار میکند تا آنها را از وجود دشمن آگاه کند هستم برای شما و خودتان را نجات دهید وفرار کنید و عدهای از افراد قومش سخنش را قبول میکنند وسر شب به آرامی ودر نهایت سکوت حرکت میکنند وخودشان را نجات میدهند و وعدهای دیگر سخنش را قبول نمیکنند و وهمان جا میمانند و سحرگاهان لشکریان سر میرسند وآنها را میکشند واز بیخ وبن بر میکنند و واین مَثَلْ کسی است که از من اطاعت کند واز آنچه آوردهام پیروی نماید ومَثَلْ کسی است که از من نافرمانی ورزد وآنچه را که از حق آوردم تکذیب کند».

در این حدیث و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم خودش را به مردی تشبیه کرده که اگر از قومش دور باشد وبخواهد آنها را آگاه کند وبه آنها خبر دهد که دشمن را با چشمان خودش دیده و لباسش را در میآورد وبا آن به سوی قومش اشاره میکند تا آنها را از آمدن ناگهانی دشمن خبردار کند و در این میان هر کس حرف آن مرد را تصدیق کند واز او اطاعت کند واز آن منطقه خارج شود نجات مییابد وسالم میماند ولی اگرحرف آن مرد را تکذیب کند واز او سرپیچی ورزد واز آن منطقه خارج نشود دشمن میآید واو را میکشد ویا به اسیری میگیرد. واین مِثْلِ کسی است که از پیامبر اطاعت میکند پس نجات مییابد واگر نافرمانی کند و هلاک میشود.

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني وإياكم بما فيه من الآيات والذكر الحكيم. أقول قولي هذا وأستغفر الله لي ولكم ولسائر المسلمين انه هو الغفور الرحيم.

الحمد لله حمدا يليق بجلال وجهه وعظيم سلطانه و وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له و وأشهد أن محمدا عبد الله ورسوله و صلوات الله و سلامه عليه وعلى آله وأصحابه ومن سار على نهجه إلى يوم الدين وبعد:

برادران مومن! پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم امانتی را که بردوش داشتند ادا نموده ودین الهی را به بندگان به طور شایسته بیان نمودند ایشان را بر راه روشن واشکار گذاشته وبه رفیق اعلی پیوستند. در حدیثی از عرباض بن ساریه رضی الله عنه روایت است که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: « قد تركتكم على البيضاء ليلها كنهارها لا يزيغ عنها بعدي إلا هالك ومن يعش منكم فسيرى اختلافا كثيرا فعليكم بما عرفتم من سنتي وسنة الخلفاء المهديين الراشدين من بعدي» روایت حاکم «شما را بر روشنیای ترک میکنم و شبش در روشنی مثل روز است یعنی شما را بر هدایتی ترک میکنم آنقدر واضح وآشکار است که هیچگونه خفایی در دوران فتنه نیز در آن وجود ندارد تنها کسی که دچار هلاکت شود از این هدایت وروشنی منحرف میشود و وهر که از شما زنده بماند و بزودی شاهد اختلافات زیادی خواهد بود و پس بر شما پیروی از طریق من وخلفای راشدین که هدایتکنندگانند و واجب است». واز ابوهریره رضی الله عنه روایت است که و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «كل أمتي يدخلون الجنّة إلاَّ من أبى قيل يا رسول الله ومن يأبى قال: من أطاعني دخل الجنة ومن عصاني فقد أبى». البخاري «همه امت من داخل بهشت خواهند شد مگر كسيكه خود از دخول آن امتناع ورزد و گفته شد اي رسول الله چه كسي است كه از دخول آن امتناع مى ورزد؟ فرمود: كسى كه از من اطاعت كند داخل بهشت خواهد شد و وكسى كه از من نافرماني كند و او همان كسي است كه خود از دخول آن امتناع ورزيده است».

همچنان پیامبر اکرم فرمود: َ«ترَكْتُ فِيكُمْ أَمْرَيْنِ لَنْ تَضِلُّوا مَا تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا كِتَابَ اللَّهِ وَسُنَّةَ نَبِيِّهِ» موطای امام مالک «من دو چیز را در میان شما بجای میگذارم و که با چنگ زدن به آن دو هرگز گمراه نمیشوید و کتاب الله قرآن وسنت پیامبرش احادیث » .

صحابه کرام رضی الله عنهم وعلمای بزرگ صدر اسلام وما بعد شان رحمهم الله نیز بر دوری جستن از بدعت وتمسک به سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم تآکید ورزیده اند از جمله: عبدالله بن مسعود رضی الله عنه فرمودهاست: «تبعیت وپیروی کنید وبدعتگذاری نکنید و چون پیروی کردن شما را کفایت میکند». باز در جای دیگر میفرماید: «ما اقتداء میکنیم واستقلالطلبی نمیکنیم و وپیروی میکنیم وبدعتگذاری نمیکنیم و ومادام که به آثار پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم چنگ زنیم هرگز گمراه نمیشویم» سنن دارمی. از عبدالله بن عمر رضی الله عنهما روایت است که فرمودهاست: «تمام بدعتها گمراهیاند و ولو که مردم آنها را خوب ودرست بدانند». سنن دارمی. از هشام بن عروه رضی الله عنه روایت است که فرموده: «از سنتها پیروی کنید و چون سنتها نگهدارنده دینند». جامع بیان العلم. از ابن هرمز رحمه الله روایت است که فرمودهاست: «با اهل مدینه ملاقات کردم ودر میان آنها فقط کتاب الله قرآن وسنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم احادیثش موجود بود و واگر مسألهای پیش میآمد و حاکم بر اساس آنها فتوی میداد». جامع بیان العلم. روایت است که مردی نامهای به عمر بن عبدالعزیز رضی الله عنه نوشت ودر مورد (قدر) از او سؤال کرد. عمر بن عبدالعزیز در جواب او برایش نوشت: «اما بعد: تو را به رعایت تقوای الهی و میانهروی در امورات الهی و پیروی از سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم وترک آنچه که بدعتگذاران با وجود سنت پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم بوجود آوردهاند و توصیه میکنم. بر تو پیروی از سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم واجب است و چون برای تو به مثابة پناهگاهی است و سپس بدان که و مردمان هیچ بدعتی را بوجود نیاوردهاند مگر اینکه در گذشته دلیلی در رد آن بدعت وجود داشته ودرسهایی از آن گرفته شده و حقیقتاً سنت را کسی بنیانگذاری کرده که میدانسته در مخالفت سنت و خطا و اشتباه و انحراف و نادانی وزیادهروی وجود دارد و پس نفست را بر آنچه مسلمانان قبل از تو بر آن راضی شدند و راضی گردان...» روایت ابن داود.

برادران وخواهران مسلمان! توجه نمایید عبد الله بن مسعود رضی الله چه سخنی زیبا وبلیغ در مورد پیروی وترک نو آوری در دین فرموده است: «الله نظری به قلوب بندگانش انداخت وقلب محمد صلی الله علیه وآله وسلم را بهترین قلبها یافت و واو را به پیامبری مبعوث کرد و سپس نظری به قلوب بندگانش بعد از انتخاب قلب پیامبر انداخت وقلبهای صحابة رسول الله را بهترین قلبها یافت وآنها را به عنوان یاران پیامبرش ویاریدهنده دینش برگزید و پس آنچه را که مسلمانان صحابة رسول الله خوب وشایسته میدانند و نزد الله نیز خوب وشایسته است وآنچه را مسلمانان زشت وناپسند میشمارند و نزد الله نیز زشت وناپسند است». بنا بر این تعصب ووابستگي شديد به اشخاص ومذاهب وپیروی کور کورانه از پدران ونیاکان عامل بسياري از بدعتها وزشتي‏ها به بهانه حفظ آداب وسنن شده و وحجابي در برابر معرفت وشناخت ‏حق است. پس باید دانست بدعت گذاري در دين آثار وپيامد هاي ناگوار فراواني دارد که از جمله: تباهي دين: زیرا اگر هر کسي به خود اجازه دهد با سليقه خاص خود چيزي بر آيين الله بيفزايد ويا از آن بکاهد و حقيقت دين از بين مي رود وچيزي از آن باقي نمي ماند. دوم: با پیروی از بدعت سنت ترک مي شود و زیرا بدعت ها سبب مي گردد و رسوم باطل و جايگزين سنت مطهر شوند وسنتهاي راستين به فراموشي سپرده شوند. سوم: بدعت گذاري در دين سبب دوري از حق وافتادن در وادي گمراهي است. بدعت گزار نه تنها خود در وادي گمراهي است که با بدعت چه بسا مايه گمراهي انسانهاي بيشماري گردد. چهارم: بدعت گزار با دست درازي در دين وکم وزياد کردن احکام الله هم در عمل وهم در انديشه واعتقاد از حق فاصله مي گيرد در نتيجه اعمال وعبادات او بي ثمر بوده مقبول درگاه حق نخواهد بود. واز آثار منفي وپيامد هاي خطرناک بدعت ايجاد فتنه وآشوب است. آري! بدعت در عرصه دين سبب ايجاد فضاي نا مطلوب و آميخته شدن حق وباطل مي گردد و بسياري از بدعتها به خاطر شرايطي به سرعت پخش مي شوند وگاه در طول زمان باقي مي مانند وگروههاي کثيري را به انحراف مي کشانند وشخص بدعت گزار بايد جريمه تمام آنهارا بپردازد. قران مجيددرباره اين گونه اشخاص مي فرمايد: ( لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا يَزِرُونَ 25 ) [النحل: 25]

«آنان باید که در روز قیامت بار گناهان خود را به تمام وکمال بر دوش کشند و وهم برخی از بار گناهان کسانی را حمل نمایند که ایشان را بدون آگهی گمراه ساخته اند هان!چه بار گناهان بدی را بر دوش می کشند!»

عباد الله! صلوا وسلموا على من أمرتم بالصلاة والسلام عليه في قوله سبحانه: ) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

اللهم صلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.اللهم ارضَ عن الصحابة الأخيار و وآل البيت الأبرار و اللهم إنا نشهدك حب نبيك و وأهل بيت نبيك و وأصحاب نبيك و ومن سار على نهج نبيك صلى الله عليه وآله وسلم.اللهم وفقنا لِمَا تحب وترضى و اللهم انصر الإسلام والمسلمين و ودمر أعداءك أعداء الدين. اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المسلمين الأحياء منهم والميتين و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.